Zadośćuczynienie, renta i odszkodowanie za atak agresywnego byka, czyli o naprawianiu szkód, wyrządzanych przez zwierzęta gospodarskie

mgr Agnieszka Pięta | 20.10.2023 | Aplikant radcowski

Wyrokiem z dnia 26 stycznia 2023 r., sygn. akt I ACa 549/21, Sąd Apelacyjny w Poznaniu oddalił apelację pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 21 kwietnia 2021 r., sygn. akt I C 1116/19, w którym Sąd ten zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 47.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, kwotę 21.184 zł tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz kwotę 780 zł miesięcznie tytułem renty z powodu zwiększenia potrzeb powoda, a także obciążył pozwanego w całości kosztami procesu. Wszystkie te rozstrzygnięcia są konsekwencją szkody, jaką wyrządziło powodowi zwierzę gospodarskie.

Kto w wypadku wyrządzenia takich szkód ma obowiązek naprawienia ich i czego od zobowiązanego do naprawienia szkody może domagać się osoba, która jej doznała?

Tło sporu

Wyrok Sądu Okręgowego (utrzymany następnie przez sąd apelacyjny), zasądzający zadośćuczynienie, rentę i odszkodowanie na rzecz poszkodowanego wskutek ataku byka, zapadł na podstawie ustalonego przez Sąd stanu faktycznego, w którym powód, będący rolnikiem, wracał pieszo do domu i przemierzając łąkę, został zaatakowany przez agresywnego byka, który uwolnił się i uciekł z terenu gospodarstwa rolnego, znajdującego się na terenie sąsiedniej wsi. W wyniku tego zdarzenia, powód doznał złamania kolumny przedniej stawu biodrowego i złamanie żeber. W związku z powyższym, powód wymagał hospitalizacji, leczenia farmakologicznego oraz operacyjnego, a w późniejszym czasie także leczenia w trybie ambulatoryjnym w poradni chirurgicznej i ortopedycznej. Powód, wskutek ataku agresywnego zwierzęcia, utracił czasowo zdolność do pracy, a w późniejszym czasie - został uznany za niezdolnego do pracy i nie rokującego odzyskania zdolności do pracy. Co więcej - powód utracił samodzielność w zakresie niezbędnych czynności życiowych, a nadto odczuwał traumę i strach po wypadku.

Pozwany ubezpieczyciel

Właściciel agresywnego byka, w chwili opisanego wyżej zdarzenia, posiadał rolnicze ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej. Z uwagi na ten fakt, powód zwrócił się do ubezpieczyciela właściciela zwierzęcia z żądaniem naprawienia szkody, wyrządzonej atakiem zwierzęcia, jednak uzyskał w wyniku postępowania przed ubezpieczycielem kwotę zadośćuczynienia i zwrotu kosztów leczenia w wysokości, nieodpowiadającej wyrządzonej mu krzywdzie i poniesionej szkodzie. Poszkodowany postanowił zatem skierować spór na drogę postępowania sądowego i pozwał ubezpieczyciela właściciela zwierzęcia gospodarskiego.

Co zyskał w następstwie wniesionego powództwa?

Zadośćuczynienie za krzywdę

Przepisy kodeksu cywilnego przewidują, że w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, zaś wysokość tego zadośćuczynienia powinna być odpowiednia, czyli adekwatna do rozmiaru doznanej krzywdy. W omawianym przypadku, Sąd rozpoznający sprawę oceniał rozmiar krzywdy, jakiej doznał powód, przede wszystkim przez pryzmat braku możliwości powrotu do znanej powodowi sprzed wypadku aktywizacji życiowej i zawodowej oraz przez pryzmat odczuwanej po wypadku traumy i strachu. Po dokonaniu - na podstawie zgromadzonego w tym postępowaniu materiału dowodowego - oceny rozmiaru krzywdy Sąd uznał, że adekwatną kwotą zadośćuczynienia będzie w tym wypadku kwota 65.000 (jednak z uwagi na fakt, że pozwany wypłacił powodowi z tego tytułu wcześniej kwotę 18.000 zł, sąd zasądził jedynie kwotę zadośćuczynienia w pozostałej wysokości, czyli 47.000 zł).

freeimages.com

Zwrot kosztów leczenia i opieki

W omawianej sprawie Sąd, oprócz zadośćuczynienia, zasądził na rzecz powoda odszkodowanie, stanowiące w tym wypadku równowartość poniesionych przez powoda kosztów opieki, sprawowanej nad powodem przez osoby trzecie (w tym wypadku żonę) w wysokości 21.814 zł. To jednak nie ostatnie z żądań powoda, które w omawianej sprawie zostało przez sąd uwzględnione.

Renta z tytułu zwiększonych potrzeb

Biorąc pod uwagę sytuację powoda, Sąd zasądził na jego rzecz od pozwanego także - oprócz odszkodowania i zadośćuczynienia - rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w wysokości 780 zł miesięcznie, na podstawie art. 444§2 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. W omawianej sprawie Sąd uznał, że skoro powód w dalszym ciągu wymaga stałej opieki i pomocy innych osób w zakresie niezbędnych czynności życiowych, to jego potrzeby uległy zwiększeniu.

Od kogo można żądać odszkodowania za szkody, wyrządzone przez zwierzęta gospodarskie?

Opisany powyżej przypadek wyrządzenia szkody przez zwierzę dotyczy zwierzęcia gospodarskiego należącego do rolnika, który posiadał ubezpieczenie OC - z tej przyczyny, obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez zwierzę był ubezpieczyciel. Należy jednak pamiętać o tym, że ta reguła nie znajdzie zastosowania w każdej, podobnej sytuacji. Dużo w tej mierze zależy od ustalenia, czy zachodzą przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, a także, czy zwierzę stanowiło składnik gospodarstwa rolnego.

Kto odpowiada za szkody, wyrządzone przez inne zwierzęta?

W razie wyrządzenia szkody przez zwierzęta inne, niż gospodarskie, ustalenie osoby odpowiedzialnej za naprawienie szkody, przesłanek jej odpowiedzialności oraz wysokości ewentualnego odszkodowania lub zadośćuczynienia (oraz trybu ich dochodzenia) zależy w głównej mierze od gatunku zwierzęcia (inaczej kształtują się zasady odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez zwierzęta domowe, a inaczej za szkodę wyrządzoną przez zwierzęta pozostające objęte ochroną gatunkową bądź łowne), okoliczności powstania szkody i jej rozmiaru.

Przed podjęciem decyzji o wystąpieniu z roszczeniem odszkodowawczym należy zatem dokładnie przeanalizować, kto, czy i w jakim zakresie jest odpowiedzialny za naprawienie szkody.

Powyższy tekst jest artykułem publicystycznym i nie stanowi porady prawnej.

Zajmujemy się problematyką prawnych regulacji chowu i hodowli zwierząt, wypadków z udziałem zwierząt, kwestiami odpowiedzialności cywilnej i odpowiedzialności karnej właścicieli zwierząt.

Rozwijamy obecnie specjalizację w zakresie prawnego otoczenia chowu i hodowli zwierząt gospodarskich, sportowych oraz domowych.

Jeżeli masz problem prawny związany ze zwierzętami - skorzystaj z naszego doświadczenia - zachęcamy do kontaktu.