Mandat za brak smyczy lub kagańca u psa – czy taka kara jest zasadna?

mgr Agnieszka Pięta | 10.08.2022 | Aplikant radcowski

Tekst ten powstał w ramach cyklu artykułów: "Prawo, a zwierzęta domowe".

Pięć tysięcy złotych – taka jest maksymalna wysokość grzywny, grożącej za popełnienie wykroczenia w postaci niezachowania zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia, które swoim zachowaniem stwarza niebezpieczeństwo dla zdrowia lub życia człowieka. Maksymalnie tysiąc złotych grzywny natomiast grozi za to samo wykroczenie, przy jednoczesnym braku znamienia stworzenia niebezpieczeństwa dla zdrowia lub życia człowieka. Jak zatem uniknąć dotkliwej odpowiedzialności za opisane wykroczenie i co należy rozumieć przez zwykłe i nakazane środki ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia?

Zwykłe i nakazane środki ostrożności

Przez zwykłe środki ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia należy rozumieć środki powszechnie stosowane przy trzymaniu określonych gatunków zwierząt. Przez nakazane środki ostrożności zaś – również w zależności od gatunku zwierzęcia oraz zakwalifikowania go bądź jako zwierzę domowe, bądź zwierzę wykorzystywane do celów rozrywkowych, czy też zwierzę gospodarskie lub zwierzę innego rodzaju – należy zaś rozumieć środki ostrożności wprost określone w treści aktów prawnych, regulujących sposób sprawowania pieczy nad zwierzętami danego rodzaju. Akty prawne, o których mowa, to w szczególności ustawa o ochronie zwierząt i rozporządzenia wykonawcze. W stosunku do zwierząt domowych natomiast, nakazane środki ostrożności są przewidziane dodatkowo w treści regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminie.

Czy rada gminy może narzucić obowiązek prowadzenia każdego psa na smyczy?

Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy określa między innymi wymagania w zakresie obowiązków utrzymujących zwierzęta domowe, mających na celu ochronę przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego użytku. Określenie zakresu obowiązków właścicieli zwierząt domowych przez radę gminy w tej formie jest obowiązkowe, jednak nie może być zupełnie dowolne i oderwane od zasad doświadczenia życiowego oraz reguł dotyczących środków utrzymania zwierzęcia, wyrażonych pośrednio w innych aktach prawnych – wyższego rzędu. Rada gminy nie powinna zatem na właścicieli czworonogów narzucać obowiązku prowadzenia psów na smyczy w każdej sytuacji i na każdym terenie, jeżeli nie przemawiają za tym okoliczności i właściwości psów.

freeimages.com
Nieważność regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy

Jeżeli regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy w zakresie obowiązków właścicieli zwierząt domowych istotnie, w sposób nieuprawniony oraz z przekroczeniem ustawowej delegacji ingeruje w dane obowiązki, określając je nazbyt surowo (na przykład statuując obowiązek zakładania kagańca każdemu psu bez wyjątku), bądź nazbyt ogólnie i łagodnie (na przykład ograniczając się do wzmianki o konieczności sprawowania należytego nadzoru nad zwierzętami), mieszkańcy danej gminy mogą żądać stwierdzenia przez właściwy Wojewódzki Sąd Administracyjny nieważności tej uchwały. Niezależnie jednak od powyższego, odpowiedzialność za wykroczenie jest oceniana na podstawie okoliczności (w tym aktów prawa miejscowego) obowiązujących w chwili popełnienia wykroczenia. Regulamin, jako akt prawa miejscowego, ma zaś moc obowiązującą do czasu stwierdzenia jego nieważności.

Jak zatem w inny sposób bronić się przed odpowiedzialnością za wykroczenie?

Odmowa przyjęcia mandatu za brak kagańca lub brak smyczy u psa

Jeżeli właściciel zwierzęcia zachował zarówno zwykłe, jak i nakazane środki ostrożności przy jego trzymaniu, ma prawo odmówić przyjęcia mandatu i wykazywać brak okoliczności uzasadniających zaistnienie wykroczenia przed sądem – po skierowaniu doń wniosku o ukaranie. W postępowaniu przed sądem zaś, właściciel może domagać się przeprowadzenia rozbudowanego postępowania dowodowego, między innymi dowodu z opinii biegłego, który niejednokrotnie jest w stanie potwierdzić, że wymagane środki ostrożności zostały w danych okolicznościach zachowane. Właściciel zwierzęcia może uwolnić się od odpowiedzialności za wykroczenie także poprzez wykazanie, że zachował wszelkie reguły ostrożności, a mimo to doszło do określonego, niepożądanego zdarzenia z udziałem zwierzęcia.

Linia obrony obwinionego powinna jednakże każdorazowo uwzględniać okoliczności popełnienia czynu kwalifikowanego jako wykroczenie (z uwzględnieniem gatunku zwierzęcia) i opierać się w pierwszej kolejności na zbadaniu, czy reguła ostrożności, której wymaga się od obwinionego jest rzeczywiście obowiązująca i czy można podważyć jej zasadność.

Powyższy tekst jest artykułem publicystycznym i nie stanowi porady prawnej.

Zajmujemy się problematyką prawnych regulacji chowu i hodowli zwierząt, wypadków z udziałem zwierząt, kwestiami odpowiedzialności cywilnej i odpowiedzialności karnej właścicieli zwierząt.

Rozwijamy obecnie specjalizację w zakresie prawnego otoczenia chowu i hodowli zwierząt gospodarskich, sportowych oraz domowych.

Jeżeli masz problem związany z wypadkiem z udziałem zwierzęcia - skorzystaj z naszego doświadczenia i skontaktuj się z nami.