Wprowadzenie w błąd co do rasy psa, a przestępstwo oszustwa

mgr Agnieszka Pięta | 11.02.2022 | Aplikant radcowski

Wraz ze wzrostem zainteresowania nabywaniem zwierząt domowych pochodzących z profesjonalnych hodowli – tak zwanych „rasowych” – rosną oczekiwania nabywców co do ich jakości, to jest posiadania przez te zwierzęta zarówno cech fizycznych, jak i psychofizycznych, jakie co do zasady nierozerwalnie wiążą się z przynależnością zwierzęcia do danej rasy. W jaki sposób zatem przyszły właściciel zwierzęcia może upewnić się, że kupując zwierzę domowe – na przykład psa – za pośrednictwem podmiotu trudniącego się hodowlą psów określonej rasy, faktycznie otrzyma psa „rasowego”? Jakie uprawnienia przysługują nabywcy psa w sytuacji gdy okaże się, że pomimo zapewnień sprzedawcy, pies nie jest psem rasowym?

Zakaz wprowadzania do obrotu handlowego zwierząt domowych

Co do zasady, wprowadzanie do obrotu zwierząt domowych na targowiskach, targach i giełdach, jak również wprowadzanie do obrotu psów i kotów poza miejscami ich chowu lub hodowli jest zabronione. Zabronione jest również rozmnażanie psów i kotów w celach handlowych. Zwolnione z powyższych zakazu są jedynie – w odniesieniu do pierwszego z wymienionych zakazów – podmiotu prowadzące schronisko dla zwierząt i oraz organizacje społeczne, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, w odniesieniu do drugiego zakazu zaś – hodowle zwierząt zarejestrowane w ogólnokrajowych organizacjach społecznych, których statutowym celem jest działalność związana z hodowlą rasowych psów i kotów.

Hodowle psów i kotów – zasady funkcjonowania

Ustawodawca zezwolił – jak wynika z powyższego - na prowadzenie przez niektóre podmioty działalności w zakresie rozmnażania psów i kotów w celach komercyjnych – pod warunkiem prowadzenia hodowli zarejestrowanej w ogólnokrajowych organizacjach społecznych, których statutowym celem działania jest działalność związana z hodowlą rasowych psów i kotów. Pojęcie tejże organizacji pozostało przy tym nieostre, co w praktyce doprowadziło do sytuacji masowego tworzenia miejsc hodowli psów i kotów, które działają według własnego, wewnętrznie przyjętego regulaminu i które w różnym stopniu chronią zarówno same zwierzęta znajdujące się w hodowli (między innymi w zakresie dbałości o ich zdrowie), jak i ich przyszłych nabywców.

Definicja psa rasowego

Dotychczas nie wykształciła się na gruncie rodzimego porządku prawnego definicja „psa rasowego”. Jesienią 2020 r. polscy parlamentarzyści wprawdzie rozważali – w ramach tak zwanej „piątki dla zwierząt” – wprowadzenie do ustawy o ochronie zwierząt definicji psa i kota rasowego, projekt sejmowy w tym zakresie nie przeszedł jednak skutecznie procesu legislacyjnego.
Poglądowo należy jednak wskazać, że zgodnie z projektem ustawy przez pojęcie „psa rasowego” należałoby rozumieć  „psa o odpowiednim dla rasy fenotypie, który posiada rodowód wpisany do Polskiej Księgi Rodowodowej prowadzonej przez Związek Kynologiczny w Polsce albo do zagranicznego rejestru rodowodowego uznawanego przez ten związek”.

Pies rasowy, czyli jaki?

Wyżej wskazana definicja nie weszła w życie chociaż należy wskazać, że jej funkcjonowanie w obrocie prawnym z pewnością znacznie ułatwiłoby weryfikację psów „rasowych” i „nierasowych”. Tymczasem – na chwilę obecną – nie istnieje jeden podmiot prowadzący rejestr wszystkich psów rasowych i w zakresie posiadania przez psa cech właściwych dla określonej rasy, można polegać głównie na informacjach dostarczonych przez sprzedawcę psa w chwili jego wydawania. Co do zasady, sprzedawca powinien wówczas udokumentować pochodzenie psa (na przykład w postaci wydania jego rodowodu), bądź umożliwić nabywcy samodzielną weryfikację pochodzenia psa w razie powstania w tym zakresie wątpliwości – na przykład poprzez wykonanie badania DNA, które oferują niektóre ze stowarzyszeń.

freeimages.com
Wprowadzenie w błąd co do rasy psa

Należy jednak mieć na uwadze, że wielokrotnie – pomimo oferowania przez określoną hodowlę sprzedaży psów „rasowych” , po czasie okazuje się, że nabyty pies wcale rasowy nie jest.
Praktyka orzecznicza sądów powszechnych pokazuje, że hodowcy potrafią być bardzo pomysłowi, jeśli chodzi o zatajenie, że pies nie jest psem rasowym. Znane są przypadki, w których przy transakcji sprzedaży psa, przedstawiano nabywcy metrykę dokumentującą pochodzenie innego niż nabywany psa, bądź podrabianie dokumentów tych metryk lub dokumentacji dotyczącej zdrowia psa.

Jakie uprawnienia przysługują w takiej sytuacji nabywcy psa?

Wyłudzenie

Oszukany nabywca psa może szukać ochrony swoich praw, w oparciu o przepisy kodeksu karnego.

W przypadku bowiem wykazania zaistnienia znamion czynu zabronionego w postaci oszustwa, to jest wykazania, że hodowca psa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził go do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem wynikającego z  wprowadzenia w błąd, nieuczciwy hodowca może podlegać karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 6, a w przypadku mniejszej wagi – grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Niezależnie od powyższego należy zauważyć, że hodowca taki podlega odpowiedzialności za wykroczenie również na podstawie ustawy o ochronie zwierząt. Za popełnienie takiego wykroczenia grozi mu natomiast kara aresztu albo grzywny.  

Jak odzyskać stracone pieniądze?

Sankcje karne dla nieuczciwego hodowcy – pomimo ich dolegliwości – mogą jednak nie zaspokoić roszczeń nabywcy psa „rasowego”, który przecież poniósł niemałe nakłady finansowe na zakup psa, który w jego przekonaniu miał spełniać cechy określonej rasy. W związku z tym sądy karne niejednokrotnie – w przypadku uznania, że oskarżony hodowca jest winny zarzucanego mu przestępstwa wyłudzenia – obowiązek naprawienia w całości lub w części wyrządzonej tym czynem szkody, na którą mogą składać się – oprócz ceny psa – również inne koszty, które mogą w świetle okoliczności składać się na rozmiar rzeczywiście poniesionej przez pokrzywdzonego szkody.

Postępowanie karne nie dla wszystkich

Podsumowując wskazać należy, że wprowadzenie w błąd co do rasy psa i doprowadzenie w ten sposób do transakcji, może prowadzić do pociągnięcia hodowcy do odpowiedzialności karnej na podstawie przepisów prawa karnego, typizujących przestępstwo oszustwa. Niemniej jednak, aby tak się stało, konieczne jest wykazanie istnienia wszystkich znamion oszustwa, co nie w każdym stanie faktycznym jest możliwe. Warto zatem każdorazowo rozważyć, czy dochodzenie roszczeń odszkodowawczych od hodowcy nie byłoby skuteczniejsze na drodze postępowania cywilnego. Ponadto należy pamiętać, że jeżeli wadliwość zakupionego psa wynika z przyczyn innych niż jego „nierasowość”,  właściwszym byłoby zapewne dochodzenie wobec hodowcy roszczeń z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej, bądź z tytułu odpowiedzialności kontraktowej. Każdy przypadek w tym zakresie powinien być oceniany indywidualnie.

Powyższy tekst stanowi opracowanie publicystyczne i nie jest poradą prawną.

Problematyka prawnej regulacji obrotu zwierzętami jest jedną ze specjalizacji naszej kancelarii.

Jeżeli napotkałeś na problemy w tej dziedzinie - jesteśmy gotowi, aby je rozwiązać.

Skorzystaj z naszego doświadczenia - skontaktuj się z nami.