Pozwolenie wodnoprawne na cudzym gruncie. Czy można uzyskać pozwolenie wodnoprawne przy sprzeciwie właściciela nieruchomości?

dr Agnieszka Sznajder | 15.11.2023 | Radca prawny

Pozwolenie wodnoprawne nie narusza prawa własności

Zgodnie z treścią art. 393 ust. 4 ustawy Prawo wodne - pozwolenie wodnoprawne nie rodzi praw do nieruchomości i urządzeń wodnych koniecznych do jego realizacji oraz nie narusza prawa własności i uprawnień osób trzecich przysługujących wobec tych nieruchomości i urządzeń. Informację tej treści zamieszcza się w pozwoleniu wodnoprawnym.

Czy można uzyskać pozwolenie wodnoprawne nie mając praw do nieruchomości?

Czy zakład może ubiegać się zatem o wydanie przez właściwe organy Wód Polskich pozwolenia wodnoprawnego w stosunku do nieruchomości lub urządzeń wodnych znajdujących się na nieruchomości, która formalnie nie stanowi jego własności lub też nie posiada on do nich na tym etapie innego tytułu prawnego (dzierżawy, użytkowania, użyczenia etc.)?

Opisywaną sytuację można porównać do procedury uzyskiwania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Ustawa z dnia z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w art. 63 ust. 2 stanowi, iż: decyzja o warunkach zabudowy nie rodzi praw do terenu oraz nie narusza prawa własności i uprawnień osób trzecich, o czym informację organ zamieszcza w treści decyzji. W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się (przykładowo: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 17 sierpnia 2023 r., sygnatura akt: II SA/Ol 355/23), że podmiot występujący o ustalenie warunków zabudowy nie musi w ogóle legitymować się prawem do terenu objętego wnioskiem, a zatem co do zasady, nie bada się w tym postępowaniu stosunków własnościowych. Wyraźnie przyjęto, iż legitymowanie się tytułem prawnym do nieruchomości nie stanowi warunku rozpoznania wniosku o ustalenie warunków zabudowy. O ustalenie warunków zabudowy, w tym także dotyczących zmiany dotychczasowego sposobu użytkowania może wystąpić każda osoba, nawet osoba nie legitymująca się jakimkolwiek tytułem prawnym do nieruchomości objętej wnioskiem (tak: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 3 lutego 2023 r. sygnatura akt: II SA/Gl 1338/22). Również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 31 stycznia 2023 r., sygnatura akt: II CSKP 506/22, wskazał w odniesieniu do decyzji o warunkach zabudowy, iż samo wystąpienie o wydanie warunków zabudowy nie przesądza ani nie stanowi o sposobie korzystania z nieruchomości i jej przeznaczeniu, jego celem jest bowiem uzyskanie określonego rozstrzygnięcie administracyjnego, zatem sam wniosek nie kształtuje stanu prawnego ani faktycznego nieruchomości.

Bez prawa do zwrotu nakładów w razie braku uzyskania praw do nieruchomości

Zgodnie z art. 393 ust. 5 Prawa wodnego  wnioskodawcy, który nie uzyskał praw do nieruchomości lub urządzeń koniecznych do realizacji pozwolenia wodnoprawnego, nie przysługuje roszczenie o zwrot nakładów poniesionych w związku z otrzymaniem pozwolenia.

Treść przywołanego przepisu potwierdza prawidłowość przedstawionej powyżej interpretacji - iż na etapie ubiegania się o pozwolenie wodnoprawne wnioskodawca nie musi posiadać tytułu prawnego do nieruchomości. Oznacza to, że w razie, gdyby tytułu takiego nigdy nie uzyskał, a poniósł w postępowaniu o wydanie pozwolenia wodnoprawnego koszty - na przykład koszty wynagrodzenia za sporządzenie operatu wodnoprawnego, wykonanie dokumentacji geodezyjnej etc. - nie przysługuje mu roszczenie o zwrot owych nakładów.

freeimages.com

Czy można uzyskać pozwolenie wodnoprawne, gdy właściciel nieruchomości się temu sprzeciwia?

W ocenie autora tego artykułu jest jak najbardziej możliwe, aby organy Wód Polskich wydały pozwolenie wodnoprawne przy sprzeciwie właściciela nieruchomości, Tezę tę potwierdza treść art. 399, który wskazuje w sposób wyczerpujący sytuacje, w których organ może odmówić udzielenia pozwolenia wodnoprawnego - między innymi jest to sprzeczność projektowanego sposobu korzystania z wód z planem gospodarowania wodami na obszarze dorzecza, planem zarządzania ryzykiem powodziowym i innymi dokumentami planistycznymi w gospodarowaniu wodami, jak również z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, czy też decyzji o warunkach zabudowy lub decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego. W każdym razie wśród przyczyn odmowy wydania pozwolenia wodnoprawnego nie wskazuje się braku zgody właściciela nieruchomości, w obrębie której ma mieć miejsce szczególne korzystanie z wód.

Tezę o braku możliwości odmowy wydania pozwolenia wodnoprawnego nawet przy sprzeciwie właściciela nieruchomości wzmacnia również treść art. 407 ust. 2 ustawy Prawo wodne, gdzie wskazano na obligatoryjne załączniki  do wniosku o udzielenie pozwolenia wodnoprawnego. Ustawodawca nie nałożył na wnioskodawcę obowiązku przedłożenia oświadczenia o prawie do dysponowania nieruchomością na cele szczególnego korzystania z wód - a zatem organ Wód Polskich nie może od wnioskodawcy wymagać wykazania się tytułem prawnym do nieruchomości.

Podsumowując - należy wskazać, iż w przypadku ubiegania się o pozwolenie wodnoprawne ustawodawca ukształtował sytuację prawną wnioskodawcy w sposób bardzo zbliżony do sytuacji ubiegania się o wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Wnioskodawca może na tym etapie nie dysponować żadnym tytułem prawnym do nieruchomości, a organ prowadzący postępowanie nie bada tej kwestii, ani tym bardziej nie może odmówić wydania decyzji zgodnie ze złożonym wnioskiem - jeżeli nie zachodzą ustawowe przesłanki do odmowy wydania takiej decyzji. Brak zgody właściciela nieruchomości na wydanie pozwolenia wodnoprawnego nie należy do przesłanek odmowy udzielenia pozwolenia wodnoprawnego, wskazanych w art. 399 ustawy Prawo wodne.

Powyższy tekst jest artykułem publicystycznym i nie stanowi porady prawnej.

Prawo wodne jest wiodącą specjalizacją naszej kancelarii - z powodzeniem reprezentujemy Naszych Klientów w sprawach dotyczących pozwoleń wodnoprawnych.

Jeżeli napotkałeś problemy związane z  pozwoleniem wodnoprawnym - skorzystaj z naszego doświadczenia i skontaktuj się z naszą kancelarią.