Zasady obrotu, handlu i sprawowania opieki nad zwierzętami domowymi są, co do zasady, w polskim porządku prawnym sprecyzowane w sposób dość jasny i niebudzący wątpliwości. Regulacje w tym zakresie polski ustawodawca zawarł przede wszystkim w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt oraz ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, zaś obowiązek regulacji niektórych kwestii, związanych z określeniem zasad utrzymywania zwierząt domowych, został przez prawodawcę przekazany ustawodawcy lokalnemu - i tak obowiązki osób utrzymujących zwierzęta domowe, mające na celu ochronę przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego użytku określa rada gminy, w regulaminie utrzymania czystości i porządku na jej terenie.

Czy te same zasady będą miały zastosowanie do posiadacza zwierząt dzikich, objętych ochroną, które są przez niego utrzymywanie jak zwierzęta domowe? Na to pytanie postaram się odpowiedzieć w poniższym tekście.

Zasady obrotu zwierzętami egzotycznymi, pochodzącymi spoza Unii Europejskiej

Istnieje pewna kategoria zwierząt dzikich, zagrożonych wyginięciem (nazywanych często zwierzętami egzotycznymi), które są objęte działaniem Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (tak zwana Konwencja CITES). Gatunki takich zwierząt (obok gatunków roślin, zagrożonych wyginięciem), zostały ujęte w trzech załącznikach do Konwencji. Konwencja CITES wprowadziła reglamentację handlu takimi gatunkami zwierząt (przy czym przez handel Konwencja rozumie eksport, reeksport, import i sprowadzanie z morza) co oznacza w praktyce, że posiadacz zwierząt egzotycznych, zanim sprowadzi je na teren Polski, powinien się upewnić, czy w stosunku do tych gatunków nie istnieje wymóg pozyskania zezwolenia na import, eksport, świadectwa reeksportu, bądź świadectwa sprowadzenia z morza (ewentualnie dokumentów zastępujących powyższe zezwolenia, określone w Konwencji CITES).

Obrót i handel zwierzętami egzotycznymi w świetle prawodawstwa unijnego

Posiadacz zwierząt egzotycznych, przed sprowadzeniem ich na teren Polski, powinien (poza ustaleniem, czy takie działania wymaga pozyskania zezwolenia na eksport, import lub sprowadzenie z morza według Konwencji CITES) także upewnić się, czy taki obrót określonymi gatunkami zwierząt nie narusza przepisów ustawodawstwa unijnego w zakresie regulacji handlu zwierzętami egzotycznymi - przede wszystkim przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 338/97 z dnia 9 grudnia 1996 r. w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi, które przewiduje zasady wprowadzania na teren Unii zwierząt egzotycznych i handlu nimi w sposób znacznie bardziej rygorystyczny, niż Konwencja CITES.

obowiązki właściciela zwierząt egzotycznych

freeimages.com

Obowiązek uzyskania zwolnienia od zakazu handlu zwierzętami egzotycznymi

Przede wszystkim, rozporządzenie nr 338/97 wprowadza ogólny zakaz kupna, oferowania kupna, pozyskiwania do celów handlowych, wystawiania na widok publiczny do celów handlowych, wykorzystywania dla zysku, sprzedaży, przechowywania w celu sprzedaży, oferowania do sprzedaży lub transportu w celu sprzedaży gatunków zwierząt, wymienionych w załączniku A do rozporządzenia. Szeroko pojęty handel zwierzętami gatunków, objętych tym załącznikiem, wymaga zatem uprzedniego uzyskania zwolnienia od wyżej opisanego zakazu, poprzez uzyskanie w tym zakresie stosownej decyzji administracyjnej, a także - w zależności od gatunku zwierzęcia i źródła jego pochodzenia - uzyskania zezwolenia na jego wwóz na teren Unii Europejskiej.

Obowiązek uzyskania zwolnienia od zakazu posiadania zwierząt egzotycznych

Przyszły posiadacz zwierząt egzotycznych, oprócz obowiązku pozyskania jednego z dokumentów, zezwalających na obrót i handel zwierzętami, których konieczność pozyskania może wynikać z Konwencji CITES albo ustawodawstwa unijnego, w pewnych przypadkach może być także zobowiązany do uzyskania zwolnienia od zakazu ich posiadania. Taki zakaz może wynikać między innymi z faktu posiadania przez określony gatunek zwierzęcia statusu zwierzęcia niebezpiecznego dla zdrowia i życia ludzi (według przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody), statusu zwierzęcia objętego ścisłą ochroną, czy zwierzęcia, posiadającego status inwazyjnego gatunku obcego, stwarzającego zagrożenie dla Polski lub dla Unii Europejskiej (według przepisów ustawy z dnia 11 sierpnia 2021 r. o gatunkach obcych). W każdym z tych wypadków - o ile to możliwe - posiadacz zwierzęcia jest obowiązany uzyskać od właściwego organu decyzję o zwolnieniu z zakazu posiadania zwierzęcia.

Rejestracja zwierzęcia w starostwie powiatowym

Jeżeli posiadacz zwierzęcia egzotycznego uzyska już odpowiednie dokumenty, stwierdzające legalność pochodzenia zwierzęcia, o których mowa powyżej, powinien zarejestrować to zwierzę w starostwie powiatowym. Obowiązek ten posiadacz zwierzęcia egzotycznego powinien wykonać w terminie 14 dni, począwszy od dnia powstania tego obowiązku, czyli dnia nabycia lub zbycia zwierzęcia, wwozu do kraju lub wywozu za granicę państwa, wejścia w posiadanie zwierzęcia, jego utraty lub śmierci. Dokonanie wpisu do rejestru, właściwy starosta potwierdza wydaniem zaświadczenia.

Obowiązek sprawowania należytej opieki nad zwierzętami

Niezależnie od wszystkich wyżej opisanych obowiązków posiadacza zwierząt egzotycznych, które mają charakter szczególny i odnoszą się jedynie do niektórych, chronionych gatunków zwierząt, nie należy zapominać o tym, że posiadacza zwierząt egzotycznych obciążają również obowiązki ogólne, wynikające z ustawy o ochronie zwierząt i wspólne posiadaczom wszystkich zwierząt, w tym obowiązek zapewnienia zwierzętom należytych i odpowiednich z uwagi na ich charakter warunków bytowania. Ponadto, w stosunku do zwierząt egzotycznych - tak jak do wszystkich innych - obowiązuje zakaz ich zabijania i znęcania się nad nimi.

Jak widać, na posiadaczu zwierząt egzotycznych ciąży wiele obowiązków, związanych przede wszystkim z zapewnieniem ich legalnego pochodzenia i posiadania. Należy pamiętać jednocześnie o tym, że w stosunku do różnych gatunków zwierząt egzotycznych, mogą obowiązywać różne wymogi w zakresie zapewnienia legalności ich pochodzenia i posiadania - wiele w tym zakresie będzie zależało od tego, czy zwierzę określonego gatunku pochodzi ze środowiska naturalnego, czy może zostało wychowane w niewoli oraz w którym załączniku do Konwencji CITES lub rozporządzenia UE nr 338/97 się znajduje. Istotne jest również to, że sprowadzanie do Polski zwierząt niektórych gatunków egzotycznych nie jest możliwe w ogóle - a to z uwagi na rozporządzenia Komisji Europejskiej, wprowadzające czasowy zakaz ich sprowadzania na teren Unii.

Obowiązki posiadacza zwierząt egzotycznych powinny zatem być każdorazowo oceniane według gatunku posiadanych zwierząt, daty ich pierwotnego i wtórnego nabycia oraz obowiązujących w tej dacie przepisów krajowych, unijnych i międzynarodowych.

Powyższy tekst jest artykułem publicystycznym i nie stanowi porady prawnej.

Zajmujemy się problematyką prawnych regulacji chowu i hodowli zwierząt, wypadków z udziałem zwierząt, kwestiami odpowiedzialności cywilnej i odpowiedzialności karnej właścicieli zwierząt.

Rozwijamy obecnie specjalizację w zakresie prawnego otoczenia chowu i hodowli zwierząt gospodarskich, sportowych oraz domowych.

Jeżeli masz problem prawny związany ze zwierzętami - skorzystaj z naszego doświadczenia - zachęcamy do kontaktu.

Menu