Umowa o dzieło - rękojmia za wady dzieła
27.07.2014 | p.ł.
Zleciłeś komuś dzieło i nie jesteś zadowolony z jego realizacji? A może wykonałeś dzieło i nie otrzymałeś zapłaty za swoją pracę? Zachęcamy do lektury poniższego artykułu, w którym w prosty sposób nakreślono podstawowe zasady regulujące kwestię wadliwego dzieła i rękojmi, która wynika z tytułu zawarcia umowy o dzieło.
Warto wiedzieć, że w przypadku umowy o dzieło uprawnienia zamawiającego z tytułu wad dzieła kształtują się w odmienny sposób niż przy umowie sprzedaży. Uprawnienia te reguluje bowiem art. 637 k.c., a przepisy odnoszące się do rękojmi przy sprzedaży stosuje się odpowiednio tylko wtedy, jeżeli nic innego nie wynika z przepisów dotyczących umowy o dzieło
Na początku należy wskazać sposób zdefiniowania pojęcia ‘wad dzieła’, w oparciu o przepisy dotyczące rękojmi przy sprzedaży.
Wada fizyczna dzieła występuje w sytuacjach, w których uzyskany rezultat nie ma cech uzgodnionych w umowie, co prowadzi do zmniejszenia jego wartości lub użyteczności, biorąc po uwagę jego przeznaczenie oraz funkcje. Wada taka może powstać w wyniku zastosowania niewłaściwych materiałów, narzędzi, technologii lub braku należytej staranności przy wykonywaniu prac. Dzieło posiadające wady fizyczne to również takie, które nie wykazuje właściwości, o których istnieniu przyjmujący zamówienie zapewnił zamawiającego a także dzieło wydane w stanie niezupełnym (np. bez przynależności, instrukcji lub innych dokumentów niezbędnych do prawidłowego korzystania z dzieła lub rozporządzania nim).
Z kolei wada prawna dzieła występuje w sytuacjach, gdy wydane dzieło stanowi własność lub jest obciążone prawami osoby trzeciej (np. ze względu na użycie cudzych materiałów).
Przy realizacji uprawnień z rękojmi za wady dzieła przede wszystkim należy pamiętać, że ochrona zamawiającego uaktywnia się dopiero po odbiorze dzieła.
Dokonany odbiór dzieła, choć stwarza domniemanie, że dzieło zostało wykonane zgodnie z umową, jest momentem początkowym pojawienia się ochrony zamawiającego z przepisu art. 637 k.c.. Co do zasady bowiem, dopiero po odbiorze zamawiający może się przekonać, czy jest ono dotknięte wadami oraz czy ma cechy gwarantujące jej użyteczność, zapewnione wcześniej w postanowieniach umowy. Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z 12 marca 2002 r., IV CKN 803/00 (niepubl: „art. 637 k.c. określa uprawnienia zamawiającego z rękojmi, gdy dzieło ma wady stwierdzone przy albo po odbiorze dzieła”. Co istotne, odbiór dzieła nie musi zostać dokonany w sposób sformalizowany. Samo bowiem rozliczenie dzieła, czy przyjęcie dzieła do używania za zapłatą ceny, stanowi odbiór dzieła niewymagający sporządzania dodatkowych dokumentów (zob. także uchwałę SN z dnia 28 października 1997 r. III CZP 42/97 oraz - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2006 r. II CK 336/2005).
Uprawnienia zmawiającego z tytułu rękojmi zostały wyodrębnione ze względu rodzaj ujawnionych wad.
Kodeks cywilny wymienia dwie grupy wad: usuwalne i nieusuwalne a także istotne i nieistotne.
Podstawowym uprawnieniem wynikającym z rękojmi za usuwalną wadę dzieła jest żądanie usunięcia wad. Nie jest konieczne przy tym stwierdzenie czy wada jest istotna czy też nie. Uprawnienie to realizuje się poprzez złożenie przyjmującemu zamówienie oświadczenia zawierającego wezwanie do usunięcia wad wyznaczając odpowiedni termin wraz z zagrożeniem, że po upływie tego terminu zamawiający naprawy nie przyjmie. Jeżeli przyjmujący nie usunie wad w terminie wskazanym, zamawiający uzyskuje uprawnienie do żądania obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku (637 §1 k.c. w zw. z 637 §2 k.c.).
W przypadku, gdy dzieło ma wady nieusuwalne, sytuacja zamawiającego uzależniona jest od tego, czy wada jest istotna czy też nieistotna. Tak samo przedstawia się sytuacja jeśli dzieło ma wady ale z okoliczności wynika, że przyjmujący nie zdoła usunąć wad w odpowiednim terminie.
Jeżeli zatem nieusuwalna wada dzieła jest wadą istotną, wówczas zamawiający może od umowy odstąpić. W takim przypadku strony umowy będą musiały zwrócić sobie wszystko, co na jej podstawie sobie świadczyły. Ponadto, zamawiającemu będzie przysługiwało roszczenie o naprawienie wynikłej szkody. Jeżeli nieusuwalna wada dzieła jest wadą nieistotną wówczas zamawiający posiada uprawnienie do żądania obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku.
Warto przy tym pamiętać, że przepisy dotyczące rękojmi za wady fizyczne dzieła uzupełnione są przepisami dotyczącymi rękojmi przy sprzedaży, które stosuje się odpowiednio.
dr Agnieszka Sznajder dr Jakub Sznajder Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych
ul. Aleksandra Puszkina 12, 35-328 Rzeszów, woj. podkarpackie
telefon: 884 310 846, 698 748 078 | e-mail: biuro@kancelariasznajder.pl
NIP: 8133862236