Nie każdy wypadek podczas podróży służbowej jest wypadkiem przy pracy
Wiktoria Suchyna | 21.01.2025 | Asystent radcy prawnego
Definicja wypadku przy pracy
Przypomnijmy, iż zgodnie z art. 3 Ustawy o ubezpieczeniach społecznych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych z dnia 30 października 2002 r.:
- 1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
2. Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
1) w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust. 1, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;
Ochrona w czasie podróży służbowej
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2024r. (sygn. III PSKP 26/23) - Ochrona czynności pracownika będącego w podróży służbowej, który w postawionej tezie stanowi iż:
Przepis art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy z 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych zrównuje z wypadkiem przy pracy (zapewniając taką samą ochronę) także przypadki doznania szkody na osobie w wyniku zadziałania przyczyny zewnętrznej podczas wykonywania w czasie podróży służbowej wszystkich czynności ze sfery spraw prywatnych. Na podstawie tego przepisu podlegają więc szczególnej ochronie takie czynności pracownika będącego w podróży służbowej, jak robienie codziennych zakupów, przyrządzanie i spożywanie posiłków, pobyt w hotelu, spacer itp.
W uzasadnieniu Sąd powołał się na występowanie istotnych elementów wypadku przy pracy, w których skład wchodzi: nagłość zdarzenia, zewnętrzność przyczyny powodującej to zdarzenie, wystąpienie urazu lub śmierci oraz związek zdarzenia z pracą.
Według rozważań sądu wymóg zewnętrznego charakteru zdarzenia ma to znaczenie, że wyłącza możliwość uznania za wypadek przy pracy choroby lub pogorszenia stanu chorobowego, będących objawem rozwoju samoistnego schorzenia, które doprowadziłoby do upośledzenia czy zahamowania funkcjonowania ustroju niezależnie od wykonywanych w zatrudnieniu czynności. Przyczyna zewnętrzna nie musi być natomiast wyłączną przyczyną wypadku, wystarczy, że przyczyni się ona jedynie do powstania uszczerbku na zdrowiu.Związku przyczynowego szkody z przyczyną zewnętrzną nie przerywa także włączenie się innych przyczyn ubocznych. Gdy przyczyna wypadku ma charakter mieszany, wystarczy wykazanie, że bez czynnika zewnętrznego nie doszłoby do szkodliwego skutku, co jest poglądem utrwalonym w orzecznictwie.
Sąd zwraca uwagę na fakt, iż wypadek przy pracy nie musi być wynikiem jedynie czynnika zewnętrznego, lecz musi się przyczynić do wystąpienia szkody. Zewnętrzna przyczyna może współistnieć z innymi czynnikami, a w przypadku przyczyny mieszanej wystarczy wykazać, że bez tej przyczyny zewnętrznej szkoda by nie nastąpiła.
Podróż służbowa a czynności dokonywane w podróży
W wyroku z 22 października 2015r., sygn. II UK 370/14, Sąd Najwyższy uznał, iż zachowaniami niepozostającymi w związku z wykonywaniem powierzonego zadania i sprzecznymi z celem podróży służbowej są te zachowania ze sfery prywatnych spraw pracownika, które nie były konieczne z punktu widzenia celu i warunków odbywania podróży służbowej.
W kontekście wypadków przy pracy, oznacza to, że jeżeli pracownik w czasie podróży służbowej dokonuje czynności, które nie mają związku z celem podróży (np. bierze udział w prywatnych spotkaniach, turystyce, czynnościach niezwiązanych z obowiązkami służbowymi), to wypadek, który zdarzy się w takim czasie i miejscu, może być uznany za niebędący wypadkiem przy pracy, ponieważ brak jest związku między zdarzeniem a wykonywaniem pracy.
Analizując wyrok Sądu można stwierdzić, iż zachowanie pracownika musi być zgodne z celem podróży służbowej, a wszelkie czynności prywatne, które nie są konieczne w kontekście służbowym, nie będą traktowane jako część wykonywania obowiązków służbowych, co ma znaczenie w kontekście ustalenia, czy zdarzenie może być uznane za wypadek przy pracy.
Podsumowanie - nie każdy wypadek podczas podróży służbowej będzie wypadkiem przy pracy
Należy zaakcentować różnicę pomiędzy wypadkiem w czasie podróży służbowej a wypadkiem przy pracy, gdyż różnica odnosi się do okoliczności wypadku.
Wypadek przy pracy pozostaje w ścisłym związku z pracą. Wypadek w czasie podróży służbowej natomiast łączy się z wykonywaniem powierzonych zadań na czas trwania tejże podróży.
Powyższy tekst jest artykułem publicystycznym i nie stanowi porady prawnej.
Specjalizujemy się w zagadnieniach prawa pracy. Reprezentujemy strony sporów pracowniczych.
Pomagamy także pracownikom poszkodowanym w wypadkach przy pracy.
Jeżeli napotkałeś problemy związane z wypadkiem przy pracy, zamierzasz dochodzić odszkodowania w związku z wystąpieniem wypadku lub sprostować treść protokołu powypadkowego - skorzystaj z naszego doświadczenia i skontaktuj się z naszą kancelarią.