Naruszenie stosunków wodnych - obowiązki organu w zakresie oceny wartości dowodowej opinii biegłego w postępowaniu
dr Agnieszka Sznajder | 24.03.2023 | Radca prawny
Poniższy artykuł powstał w ramach cyklu „Naruszenie stanu wody na gruncie - stosunki wodne na styku prawa wodnego, budowlanego oraz cywilnego”
Wprowadzenie
Opinia biegłego w postępowaniu w sprawie naruszenia stosunków wodnych - wciąż wywołuje wątpliwości w praktyce prowadzenia postępowań administracyjnych przez właściwe organy i rodzi kolejne pytania co do jej roli jako środka dowodowego.
Nadal część organów wydaje rozstrzygnięcia w sprawach z zakresu naruszenia stosunków wodnych w ogóle nie powołując w postępowaniu biegłego, ani też nie dysponując dokumentacją zawierającą analizy, obliczenia hydrologiczne, czy też inwentaryzacje geodezyjno-budowlane analizowanych nieruchomości.
Poniżej zaprezentowana zostanie krótka analiza zagadnienia, czy organy administracji w momencie, kiedy zostanie sporządzona opinia biegłego w postępowaniu w sprawie zmiany stanu wody na gruncie - powinny odnosić się do niej bezkrytycznie - jak również, czy opinia owa ma i powinna mieć zawsze decydujące znaczenie przy rozstrzyganiu danej sprawy przez organ.
Obowiązki organu wobec opinii biegłego w postępowaniu w sprawie stanu wody na gruncie - konieczność przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego
Ocenia zmiany stosunków wodnych na gruncie wymaga wiadomości specjalnych - dlatego też na przestrzeni lat wykształciła się utrwalona linia orzecznicza wskazująca na konieczność angażowania przez organy badające kwestie naruszenia stosunków wodnych biegłych, którzy korzystając z wiedzy w zakresie hydrologii, gospodarki wodnej, melioracji, czy też budownictwa - są w stanie dokonać niezbędnych analiz, badań, pomiarów i obliczeń w celu ustalenia czy doszło do zmiany stanu wody na gruncie, czy doszło do szkody na gruncie sąsiednim oraz w jaki sposób można zapobiegać szkodom na nieruchomościach sąsiednich ect.
W odniesieniu do konieczności posłużenia się przez organy opinią biegłego, dla właściwego przeprowadzenia postępowania dowodowego w sprawach z zakresu naruszenia stanu wody na gruncie, można wskazać na stanowisko sądownictwa administracyjnego w wybranych sprawach:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku z dnia 18 czerwca 2014 r., sygnatura akt: II SA/Ke 373/14 stanął na stanowisku, że: „Regułą jest, iż w sprawach o przywrócenie stosunków wodnych na gruncie powinien być przeprowadzony dowód z opinii biegłego, między innymi na okoliczność, czy na działce sąsiedniej powstała szkoda oraz czy istnieje związek przyczynowy pomiędzy zmianą stanu wód na gruncie, a szkodą (...)”.
Również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z dnia 13 maja 2014 r., sygnatura akt: II SA/Łd 1349/13 stwierdził, iż: „w tego rodzaju sprawach dotyczących przywrócenia stosunków wodnych na gruncie opinia biegłego jest niezbędna (...)”.
freeimages.com
Czy organ w postępowaniu w sprawie o naruszenie stosunków wodnych ma przyjmować opinie biegłego bezkrytycznie
Niejednokrotnie ma miejsce sytuacja, w której organ w postępowaniu nie bada podstawowych faktów w zakresie ustalenia stanu faktycznego - w całości niejako składając postępowanie dowodowe na ręce biegłego - co należy oceniać krytycznie, a co zostało zakwestionowane w orzecznictwie sądowym.
W tymi miejscu warto przywołać wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 września 2008 r. sygnatura akt: II OSK 1026/07, w którym NSA wskazał, iż: „(...) rolą biegłego jest wyjaśnić z punktu wiedzy specjalistycznej zagadnienia pojawiające się na tle konkretnie ustalonego stanu faktycznego. Biegły nie ustala natomiast faktów.”
Należy pamiętać zatem, że mimo powołania przez organ biegłego w postępowaniu - ustalenie stanu faktycznego sprawy spoczywa nadal po stronie organu prowadzącego postępowanie i winna opierać się na wszystkich dostępnych w danej sytuacji dowodach - a nie jedynie na niejednokrotnie subiektywnej opinii biegłego.
Zasada swobodnej oceny dowodów z art. 80 k.p.a. musi znaleźć zastosowanie do oceny opinii biegłego
Zgodnie z art. 80 Kodeksu postępowania administracyjnego - organ administracji publicznej ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona.
Na gruncie spraw dotyczących naruszenia stosunków wodnych oznacza to, że rozstrzygnięcie organu powinno opierać się właśnie na całokształcie zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie - a nie tylko i wyłącznie na opinii biegłego.
Organ ma nie tylko prawo, ale także obowiązek dokonać analizy wszystkich dowodów zgromadzonych w sprawie.
W doktrynie wskazuje się, iż zasada swobodnej oceny dowodów w postępowaniu administracyjnym sformułowana w art. 80 kpa służy temu „by organ przy ustalaniu prawdy na podstawie materiału dowodowego nie był skrępowany żadnymi przepisami co do wartości poszczególnych rodzajów dowodów i mógł swobodnie, tj. zgodnie z własną oceną wyników postępowania dowodowego w danej sprawie, ustalić stan faktyczny” (tak E. Iserzon [w:] E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks..., s. 115).
Dla opinii biegłego powstającej w toku postępowania w sprawie naruszenia stanu wody na gruncie Kodeks postępowania administracyjnego nie wprowadza żadnych wyjątków - co oznacza, iż organ nie może czynić z opinii biegłego dowodu stojącego wyżej w hierarchii zebranych materiałów, niż chociażby zeznania świadków, twierdzenia stron, treść dokumentów, czy też opinie prywatne lub kontropinie składane w toku postępowania etc.
W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 lipca 2016 r., sygnatura akt: II OSK 2740/14 wskazano, że „istotne jest, iż dowód z opinii biegłego podlega ocenie organu - tak jak każdy dowód - z zastosowaniem zasady swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 80 k.p.a.”
Czy organ ma badać opinię biegłego w sytuacji, gdy strony nie wniosły zastrzeżeń do opinii
To, że organ w sprawach o naruszenie stosunków wodnych nie może przyjmować opinii biegłego bezkrytycznie jest wzmocnione także przez taką argumentację, że nawet w razie braku zarzutów do opinii sporządzonej przez biegłego - organ sam ma obowiązek oceny tej opinii pod kątem nie tylko jej rzetelności, ale także wartości dowodowej w postępowaniu.
W przywołanym powyżej wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 13 maja 2014 r., sygnatura akt: II SA/Łd 1349/13 wskazano w tym zakresie, że: „Obowiązek oceny opinii biegłego, jak każdego dowodu w sprawie, zachodzi także wtedy, gdy strony postępowania nie wniosły do opinii zastrzeżeń”.
Organ ma obowiązek każdorazowo ocenić wartość dowodową opinii biegłego, jej wiarygodność i przydatność dla rozstrzygnięcia sprawy
Nie zawsze opinia biegłego wystarczy, aby rozstrzygnąć sprawę - niejednokrotnie organ stwierdzi jej nieprzydatność w danym postępowaniu. Wówczas zachodzić będzie konieczność jej uzupełnienia, albo wręcz zmiany osoby biegłego.
W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 3.08.2016 r., sygnatura akt II SA/Łd 283/16, wskazano, że „celowe jest zatem w tej kategorii spraw dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, w której treść merytoryczną co prawda organ wkraczać nie może, ponieważ nie dysponuje wiedzą specjalistyczną jaką posiada biegły, ma jednak obowiązek ocenić jej wartość dowodową, wiarygodność i przydatność dla rozstrzygnięcia sprawy. Powinien to uczynić w kontekście pozostałego materiału dowodowego, który powinien być kompleksowo zgromadzony. Nie może również uchylić się od ustosunkowania się i udzielenia odpowiedzi na zarzuty sformułowane przez stronę. Dopiero po wyjaśnieniu zastrzeżeń strony co do opinii i na podstawie pełnego materiału dowodowego może dokonać ustaleń i ocen potrzebnych do rozstrzygnięcia.”
Podsumowanie
W postępowaniach w sprawach o naruszenie stanu wody na gruncie - zasadą jest korzystanie z wiedzy specjalistycznej przez organy - i powoływanie biegłego, dla ustalenia czy do naruszenia stosunków wodnych doszło, czy doszło do powstania szkody w związku z naruszeniem stosunków wodnych oraz czy istnieje związek przyczynowy, pomiędzy stwierdzonym naruszeniem, a szkodą, a także co należy zrobić, aby zapobiec występowaniu szkód - czyli jakie konkretnie działania należy podjąć, w tym jakie ewentualnie prace wykonać.
W momencie, kiedy dojdzie do sporządzenia opinii przez biegłego - organ administracji nie jest skrępowany opinią biegłego i nie może ograniczyć się do powołania w uzasadnieniu decyzji konkluzji przedstawionej przez biegłego.
Organ ma obowiązek zbadać rzetelność i poprawność owej opinii. Organ ma także obowiązek skonfrontować powstałą opinię z całokształtem zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i dopiero w oparciu o całość dowodów wydać rozstrzygnięcie w sprawie.
Oczywiście może mieć miejsce konkluzja o nieprzydatności opinii biegłego do rozstrzygnięcia danej sprawy - i może zachodzić konieczność uzupełnienia opinii, a nawet zmiany samego biegłego na innego specjalistę.
Powyższy tekst jest opracowaniem publicystycznym i nie stanowi porady prawnej.
Prawo wodne jest wiodącą specjalizacją naszej kancelarii - z powodzeniem reprezentujemy Naszych Klientów w sprawach o naruszenie stosunków wodnych.
Jeżeli napotkałeś problemy związane z naruszeniem stanu wody na Twojej nieruchomości, lub też zarzuca Ci się naruszenie stosunków wodnych - skorzystaj z naszego doświadczenia - skontaktuj się z nami.
dr Agnieszka Sznajder dr Jakub Sznajder Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych
ul. Aleksandra Puszkina 12, 35-328 Rzeszów, woj. podkarpackie
telefon: 884 310 846, 698 748 078 | e-mail: biuro@kancelariasznajder.pl
NIP: 8133862236