Działalność kopalni odkrywkowych wydobywających kruszywa (piaski, żwiry, pospółki etc.) jest niemalże nierozerwalnie związana z gospodarowaniem wodą. Woda pojawia się najczęściej w wyrobiskach i towarzyszy samemu wydobyciu.
Wodę w kopalniach odprowadza się z wyrobiska w ramach odwadniania złoża, jak również wodę w kopalni wykorzystuje się w innych celach - m.in. w zakładach przeróbczych kruszywa, ale także i do celów gospodarczych - na przykład do ograniczenia pylenia składowanego urobku albo też do zraszania dróg dojazdowych na terenie kopalni, również dla ograniczenia pylenia.
Bardzo często obowiązek ograniczenia pylenia zapisany jest w decyzji określającej środowiskowe uwarunkowania realizacji przedsięwzięcia wydanej dla kopalni (decyzji środowiskowej dla kopalni).

freeimages.com

Woda w zakładzie górniczym - a ustawa Prawo wodne i stanowisko Wód Polskich

Zgodnie z art. 268 ust. 2 Prawa wodnego opłatę za usługi wodne za pobór wód podziemnych lub wód powierzchniowych m.in. do celów pozostałego górnictwa i wydobywania ponosi się wyłącznie za pobór wód z ujęć wód podziemnych lub ujęć wód powierzchniowych, które nie należą do systemów odwadniania zakładów górniczych.

Organy Wód Polskich w ramach naliczania opłat za usługi wodne usiłowały w praktyce rozdzielać działalność ‘zakładu górniczego’ od ‘zakładu przeróbczego’ - co zostało generalnie zakwestionowane w orzecznictwie sądów administracyjnych.

Z przeglądu orzecznictwa w tym zakresie wynika, iż w praktyce organy Wód Polskich niekiedy naliczają także zakładom górniczym opłaty za usługi wodne (stałą i zmienną) również za zrzut wód popłucznych do wyrobisk, z których następnie woda jest ponownie pobierana do płukania kruszywa - czyli naliczano opłaty za korzystanie z tej samej wody wielokrotnie mimo, iż woda używana do płukania kruszyw krążyła w obiegu zamkniętym. Urządzenia i obiekty - w tym rurociągi, pompy, zbiorniki etc. tworzące razem instalację do przerobu, czy też płukania urobku - są w takim przypadku ze sobą technologicznie i funkcjonalnie powiązane.

Istotą tzw. obiegu zamkniętego wody technologicznej - czyli wielokrotnego wykorzystywania do celów technologicznych tej samej wody - jest oszczędność tej wody. Zatem jedyną możliwością wydaje się ponoszenie opłaty za usługi wodne jedynie za okresowe zasilanie obiegu w nową wodę pochodzącą spoza instalacji.

Oznacza to także, że jeżeli instalacja ta wchodzi w skład zakładu górniczego, który funkcjonuje na podstawie zatwierdzonego planu ruchu i należy do systemu odwadniania zakładu górniczego - to takie działanie nie powinno być traktowane jako dodatkowe ujmowanie wód na cele gospodarcze i jako takie nie wymaga uzyskania osobnego pozwolenia wodnoprawnego.

Jeżeli natomiast opisana działalność w postaci poboru wód nie jest ujęta w planie ruchu zakładu górniczego - może być uznane za takowe ujmowanie wód do celów gospodarczych.

freeimages.com

Woda w kopalni odkrywkowej - Prawo wodne a Prawo górnicze

Dla właściwej oceny omawianej sytuacji znaczenie ma wzajemna relacja pomiędzy przepisami art. 7 ust. 2 ustawy Prawo wodne i art. 20 ustawy Prawo geologiczne i górnicze.

Przywołany art. 20 Prawa geologicznego i górniczego stanowi, iż korzystanie z wód kopalnianych dla zaspokojenia potrzeb zakładu górniczego jest bezpłatne - co jest powszechnie odczytywane jako zwolnienie wykorzystania wody dla potrzeb zakładu górniczego z opłat za usługi wodne.

Zgodnie z art. 7 ust. 2 Prawa wodnego - przepisów ustawy nie stosuje się do korzystania z wody zgromadzonej za pomocą urządzeń oraz instalacji technicznych niebędących urządzeniami wodnymi - co w praktyce w odniesieniu do funkcjonowania zakładów górniczych oznaczać będzie przede wszystkim wykorzystywanie wody w obrębie zakładu i do jego potrzeb.

Upraszczając wywód - można powiedzieć, że wody, które „opuszczają” teren zakładu górniczego - np. wody pochodzące z odwodnień złóż, wody przerzucane dla innych potrzeb (nawodnień, rolnictwa, przemysłu, gospodarstw domowych, rekreacji), wody deszczowe odprowadzane do wód, wody stanowiące ścieki - odprowadzane poza teren zakładu - będą wymagały uregulowania tych stanów poprzez uzyskania pozwolenia wodnoprawnego.

Natomiast wszelkie wody znajdujące się na terenie objętym obowiązującą koncesją, czy dodatkowo planem ruchu zakładu górniczego - stanowić będą właśnie wody ‘zgromadzone’, o których stanowi przywołany art. 7 ust. 2 Prawa wodnego - Prawu wodnemu nie podlegają. Chodzi tu zatem przede wszystkim o wody pracujące w instalacjach, które funkcjonują na terenie zakładu - przede wszystkim w instalacjach (zakładach) przeróbczych. W odniesieniu do tych wód używa się pojęcia ‘wody kopalniane’.

Woda w kopalni odkrywkowej - podsumowanie

Zasadnicze znaczenie dla ewentualnego uniknięcia przez zakład górniczy naliczania opłat za usługi wodne ma, aby wody zgromadzone w wyrobisku uznać za ‘wody kopalniane’; wyrobisko uznać za urządzenie wchodzące w skład zakładu górniczego (objęte planem ruchu); a wykorzystanie wód uznać za wynikające z ‘potrzeb zakładu górniczego’.

Powinno to prowadzić do uznania wykorzystania tych wód za zwolnione z opłat (zarówno płukanie kruszywa, jak i np. zraszanie dróg czy zraszanie hałdowanego urobku), a użytkowanie tych wód w obiegu zamkniętym uznać za niewymagające pozwolenia wodnoprawnego.

Pozwolenia wodnoprawnego może natomiast wymagać ich ‘zgromadzenie’ (np. odwadnianie złoża, ujmowanie wód opadowych w systemy kanalizacyjne), jak również odprowadzanie wód i ścieków poza teren zakładu.

Należy pamiętać również o tym, iż wody popłuczne wykorzystywane w obiegu zamkniętym - nie będą uznane za ścieki w rozumieniu ustawy Prawo wodne - o ile tej instalacji nie opuszczają. W momencie odprowadzenia ich poza teren zakładu (do wód, do ziemi) mogą być uznane za ścieki i jako takie podlegać opłatom za usługi wodne.

Dalsze losy wyrobiska - po zakończeniu wydobycia - przykładowo utworzenie w ramach rekultywacji nieczynnego wyrobiska stałego zbiornika wodnego - mogą wymagać osobnego pozwolenia wodnoprawnego na tego rodzaju działanie - lecz jest to temat na osobne opracowanie.

Powyższy artykuł stanowi tekst publicystyczny i nie jest poradą prawną.

Od lat specjalizujemy się w prawie wodnym - doradzając podmiotom rozpoczynającym i prowadzącym działalność wydobywczą - zarówno w kwestach uruchomienia zakładu górniczego, sprawach związanych z ochroną środowiska i przyrody w działalności górniczej, jak również gospodarowania wodą w zakładzie górniczym, czy też odnośnie wód w wyrobiskach - również po zakończeniu działalności górniczej.

Jeżeli napotkałeś problem z gospodarowaniem wodą w zakładzie górniczym lub zakładzie przeróbczym - skontaktuj się z nami i skorzystaj z naszego doświadczenia.

Menu