Wypadek z udziałem houseboata. Wniesienie kasacji przez Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie, w której zapadł wyrok nakazowy
Poniższy tekst powstał w ramach cyklu artykułów: Prawne aspekty użytkowania houseboatów – czyli domy na wodzie a prawo
Wprowadzenie
Omawiana sprawa stała się przedmiotem interwencji Rzecznika Praw Obywatelskich, który złożył w sprawie skargę kasacyjną.
Obywatelowi zarzucono spowodowanie zderzenia sterowanej przez niego łodzi żaglowej z przycumowanym do pomostu jachtem typu houseboat, w wyniku którego doszło do zatonięcia houseboat’a wraz z pełnym wyposażeniem.
Wyrok wydano w ramach postępowania nakazowego.
Warto pamiętać, iż zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 kwietnia 2018 r. o rejestracji jachtów i innych jednostek pływających o długości do 24 m – tzw. houseboat – czyli „dom na wodzie” jest zaliczony do kategorii jachtów.
Art. 2 ust. 2 ustawy o rejestracji jachtów i innych jednostek pływających o długości do 24 m, stanowi, że ilekroć w ustawie jest mowa o jachcie– należy przez to rozumieć jacht rekreacyjny oraz jacht komercyjny, w tym skuter wodny, jednostkę pływającą używaną do celów mieszkalnych (houseboat) oraz drewnianą replikę statku historycznego.
Wyrok nakazowy w przedstawionym stanie faktycznym
W myśl dyspozycji art. 93 § 2 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (dalej: k.p.w.), orzekanie w postępowaniu nakazowym możliwe jest jedynie wtedy, gdy okoliczności czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości. Spełnienie wskazanego warunku wymaga kompleksowego zgromadzenia materiału dowodowego, z którego powinno wynikać, że zaistnienie czynu zabronionego jako wykroczenia, sprawstwo oraz wina obwinionego nie budzą wątpliwości. Wyrok nakazowy jest wydawany na posiedzeniu bez udziału stron, których nie powiadamia się o terminie tego posiedzenia.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich nie sposób było uznać, iż w omawianym stanie faktycznym sąd wydając wyrok nakazowy opierał się na materiale dowodowym, który nie budził wątpliwości z uwagi na fakt, iż w toku prowadzonych przez Policję czynności wyjaśniających, obwiniony nie przyznał się do zarzucanego mu wykroczenia. Mężczyzna zeznał, że mimo, iż sprzęt został wypożyczony na jego nazwisko, to w chwili zderzenia z przycumowanym houseboatem, łodzią żaglową sterował jego kolega. Ponadto rzekomy sprawca poddał w wątpliwość, że to uderzenie łodzi żaglowej w houseboat doprowadziło do jego zatonięcia wyjaśniając że, było to niemożliwe z technicznego puntu widzenia. Istotne jest również to, że po zdarzeniu obwiniony z resztą załogi odpłynęli łódką, która nie miała poważnych uszkodzeń.
Natomiast Sąd Rejonowy wyrokiem nakazowym uznał obywatela za winnego popełnienia czynu z art. 62 pkt. 3 ustawy o żegludze śródlądowej zgodnie z którym, kto wykracza przeciw przepisom w zakresie warunków ruchu i postoju statków na szlaku żeglownym i w portach podlega karze grzywny. Obwinionemu wymierzono karę w wysokości 1000 zł grzywny. Nie złożono sprzeciwu, co w konsekwencji spowodowało, że orzeczenie uprawomocniło się.
Uprawomocnione orzeczenie- czy można je zaskarżyć?
W przypadku niezłożenia sprzeciwu od wyroku nakazowego, orzeczenie uprawomocnia się, a strona nie jest uprawniona do wniesienia nadzwyczajnego środka zaskarżenia. Jednakże art. 110 § 1 k.p.w., ustanawia krąg podmiotów, do których zainteresowany może się zwrócić z prośbą o wniesienie kasacji, a jednym z nich jest Rzecznik Praw Obywatelskich.
W wyżej opisywanym stanie faktycznym, to właśnie RPO na podstawie art.111 k.p.w., postanowił wnieść kasację od prawomocnego wyroku nakazowego, w której wskazał na rażące naruszenie prawa, tj. 93 § 2 k.p.w., mogące mieć istotny wpływ na jego treść, polegające na przyjęciu, że okoliczności przypisanego ukaranemu czynu i jego wina nie budzą wątpliwości, co w konsekwencji doprowadziło do wydania wyroku nakazowego.
Zasadność złożonej kasacji potwierdza przyjęta przez Sąd Najwyższy linia orzecznicza zgodnie z którą „postępowanie nakazowe jest instytucją prawa procesowego, której stosowanie zastrzeżono do najbardziej oczywistych przypadków, gdzie materiał dowodowy istniejący w aktach sprawy jest tak jednoznaczny, że nie nasuwa żadnych istotnych wątpliwości co do winy i okoliczności popełniania zarzuconego czynu" - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2014 r., III KK 143/14.
Natomiast w omawianej sprawie dopuszczono się wielu uchybień na etapie czynności wyjaśniających, do których należy m.in. brak przesłuchania wskazanych świadków. Ponadto niedopuszczalnym jest uznanie, że okoliczności czynu i wina sprawcy nie budzą wątpliwości w sytuacji, gdy obwiniony nie przyznaje się do winy i przede wszystkim w odmienny sposób opisuje przebieg zdarzeń, co potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2016 r., III KK 198/16.
Podsumowanie
Warunkiem koniecznym wydania wyroku nakazowego w sprawie o wykroczenie jest brak jakichkolwiek wątpliwości odnośnie sprawstwa danego czynu, jak i winy obwinionego, co powinno wynikać z jednoznacznego materiału dowodowego. W sytuacji gdy, obwiniony nie przyznaje się do winy i przedstawia okoliczności zdarzenia zaprzeczające oskarżeniu, poziom braku wątpliwości nie istnieje, a więc prowadzenie postępowania nakazowego, w ramach którego nie ma możliwości zapoznania się z materiałem zebranym w sprawie, wyrażenia swojej racji lub obrony jest niedopuszczalne.
W przypadku uprawomocnienia się wyroku nakazowego, warto pamiętać o możliwości wniesienia kasacji przez uprawniony podmiot, w ramach której sąd może uchylić zaskarżone orzeczenie.
Powyższy tekst jest artykułem publicystycznym i nie stanowi porady prawnej.
Prawo wodne jest wiodącą specjalizacją naszej kancelarii - z powodzeniem reprezentujemy Naszych Klientów w sprawach dotyczących spraw wodnoprawnych.
Jeżeli napotkałeś problemy związane z korzystaniem z wód, w tym wynikające z eksploatacji jednostek pływających - skorzystaj z naszego doświadczenia i skontaktuj się z naszą kancelarią.
